Open en gastvrij, meer dan een loze kreet?

GASTCOLUMN


Vrijwel alle gemeenten zeggen van zichzelf dat ze ‘open en gastvrij’ zijn. Maar de meeste kerken houden hun deuren doordeweeks gesloten en mensen van buiten voelen zich helemaal niet uitgenodigd. Open en gastvrij, meer dan een loze kreet?

“Gastvrijheid is een grondhouding”

Ria Keijzer-Meeuwse, kerkelijk werker in de Protestantse Gemeente Bolnes

“Open en gastvrij zijn is vaak een wensbeeld. Als je de woorden te makkelijk roept, worden ze betekenisloos. Ik zou willen dat we meer vertellen waaruit dat concreet valt af te lezen. Missionaire werkers in Engeland vroegen buitenstaanders in de omgeving van de kerk om de kerk te volgen in publicaties, op de website, bij activiteiten en in de kerkdienst, en met feedback te komen. Ze leerden daar met het oog op een gastvrije kerk ongelofelijk veel van.

In onze kerk is, toen daar vraag naar bleek, een huiskamer gemaakt waar dagelijks mensen met een indicatie voor dagopvang terechtkunnen. We zijn ook naar buiten gericht met onder meer een ruime zaalverhuur, een groot kerstproject met bijdragen uit de buurt, een maandelijkse maaltijd en diverse ontmoetingsvormen. We streven ernaar dat er wekelijks iets te doen is voor kerk en buurt. Een programma daarvoor is al in uitvoering maar door corona kregen andere dingen prioriteit. Corona daagt wel uit tot gastvrijheid. Wat zou het mooi zijn als kerken tijdelijk hun grote ruimtes om niet beschikbaar stellen voor koren of buurtverbanden die geen ruimte hebben om op anderhalve meter afstand van elkaar samen te komen. Ook dat is gastvrijheid, en je maakt je wezen als kerk waar: in nood zijn we er, wees onze gast. Gastvrijheid is een grondhouding: de ander bieden en gunnen wat zij of hij nodig heeft. Een gast moet zich vrij voelen, gezien worden. In gelijkwaardigheid. In het huis van God zijn we allen gast.”

“Stel de vraag waarom je gastvrij wilt zijn”

Jan van der Wolf, predikant in de Protestantse Gemeente Voorburg

“We hebben niet half door hoe groot de drempel is om een kerk binnen te stappen. Een vreemde club binnenstappen is altijd spannend, bij de kerk is het misschien nog spannender. Zijn er voorwaarden, gewoontes, mag je wel hardop praten? Voor een Kerkproeverijdienst hadden we uitnodigingskaarten gemaakt. Een gemeentelid gaf er een aan de vriendin van haar zoon, die het kaartje bewaarde als toegangsbewijs. Deze keer kon ze niet, maar kon ze het bewaren voor een andere keer? Dat zegt wat over het beeld dat mensen van de kerk kunnen hebben.

Iemand over de drempel helpen werkt het beste door deze persoon uit te nodigen en mee te nemen. Daarvoor is Kerkproeverij in het leven geroepen. Maar iemand uitnodigen is nog best lastig, niet iedereen gaat die uitdaging aan. Naast uitnodiging is Kerkproeverij vooral een oefening in ontvankelijkheid. Als je een gast verwelkomt, volgt er als het goed is interactie. Staan we open voor wat de ander te geven heeft, ook al is dat wat anders dan we verwacht of gehoopt hadden? Het betekent ook je eigen kringetje willen en durven doorbreken. Misschien moet je je als kerk de vraag stellen waarom je gastvrij wil zijn. Je zou daar in de kerkdienst en in gespreksgroepen mee aan de slag kunnen gaan. Voor mij is het antwoord: omdat God een verwelkomende God is en iedereen mag binnentreden in zijn huis van liefde. Als kerkgemeenschap zijn we daar een belichaming van.”

“We doen er ook moeite voor”

Sijbrand Alblas, predikant-pionier van de Protestantse Gemeente Ameland

“Bij ons is het zeker geen loze kreet, onze gemeente is echt gastvrij. Dat komt ook door de context van Ameland: het hele eiland is gastvrij, we zijn afhankelijk van gasten. Gastvrij zijn zit in het DNA van de Amelanders, maar we doen er ook moeite voor. Onze nieuwsbrief brengen we bijvoorbeeld ook bij de vaste gasten rond. En we denken erover na hoe we ervoor kunnen zorgen dat gasten zich welkom voelen. Het raakt aan het uitstralen van Gods liefde en betrokkenheid. Het uit zich in het welkom bij de deur, in de koffie na de dienst, in het bidden voor de gasten op het eiland. Maar ook in een overzichtelijke en up-to-date website. In aantrekkelijke folders en posters. In een herkenbaar kerkgebouw waar de deur goed te vinden en open is. In sfeer en gezelligheid. Maar bovenal is gastvrijheid een houding. Het is oprecht zijn en oprecht luisteren. Dat gaat niet vanzelf goed. Het verdient aandacht. Het is geen trucje, het is niet moeilijk of makkelijk, het is een bewustzijn. Een bezoeker van pioniersplek De Plaats zei: ‘Ik voel me hier thuis. Hier wordt niet gevraagd: wanneer ga je weer weg, maar hoe lang blijf je?’ Gastvrij zijn begint bij het bedenken wanneer je jezelf welkom voelt als je ergens te gast bent. Wat vind je prettig en wat niet? Het is goed om het daar met elkaar over te hebben in de kerk.”

“Waken voor de ons-kent-onscultuur”

Hanneke Siebert, predikant in de Protestantse Gemeente Enschede

“Vijf jaar geleden trokken we met vijf wijkgemeenten in één kerkgebouw, de Ontmoetingskerk. Deze is grondig verbouwd. De ontmoetingsruimte naast de kerkzaal heeft een glazen pui die onze gastvrijheid en openheid naar de wereld symboliseert. Dankzij de inzet van veel vrijwilligers is de kerk op alle werkdagen van 10.00 tot 16.00 uur open. In het begin kwamen mensen uit de buurt spontaan koffie drinken, maar de drempel voor buitenstaanders om zomaar binnen te lopen lijkt toch weer wat hoger. De reden is lastig te achterhalen. In het stiltecentrum komen dagelijks mensen een kaars aansteken of even stil zijn. Het liturgisch centrum beschrijven we met de term ’Open Heiligheid’, het is wit en nagenoeg leeg. Er is actief openheid geschapen voor een veelkleurige manier van geloven en vieren. Maar wel heilig omdat de Schriften er kunnen spreken. Bij een vredesviering bijvoorbeeld voelen moslims zich vrij om te spreken, en dat geldt ook voor niet-religieuzen.

Dilemma

Een dilemma dat steeds weer opspeelt, is of je open spreekt over geloof en drijfveren of dat, omwille van de ‘openheid’, juist niet doet. Zo blijven open kerk en gastvrijheid een aandachtspunt; we waken voor de ons-kent-onscultuur en we willen tegelijkertijd ‘de Bron’ niet verzwijgen. Heel bewust vieren we de kerstnachtdienst niet in ons eigen gebouw maar in de Grote Kerk, in het uitgaanscentrum van Enschede. Op kerstavond ontmoet half Enschede elkaar bij de kroegen van de Oude Markt; te midden daarvan viert de kerk de geboorte van het Christuskind.”


bron: Magazine Protestantse Kerk