Waarom blijf ik juist in de coronacrisis bij de kerk?

Ds. Karin van den Broeke

GASTCOLUMN

Zaterdag 16 januari begon in het hele land Actie Kerkbalans. Waarom zou je voor je kerk geven, in een tijd waarin gezamenlijke kerkdiensten, samen zingen en bij elkaar komen niet of nauwelijks mogelijk is? Ds. Karin van den Broeke beseft door dat gemis des te meer hoe belangrijk de kerk voor haar is.

Wat is de kerk in dit coronatijdperk anders dan anders! Op dit moment hebben we in mijn gemeente weer alleen online-diensten. Met een paar mensen in de kerk de eredienst vormgeven, in verbondenheid met velen die thuis luisteren. ‘In een bijna lege kerk’, hoorde ik mezelf één van de eerste keren zeggen. ‘In de kerk is het nooit leeg, God is er altijd’, mailde één van de luisteraars me snel. Een ander appte de zaterdagavond daarna: ‘Weet dat je luisteraars hebt!’.

Aan het begin van de coronatijd ontroerde het me, dat we – met de bescheiden middelen die we in mijn gemeente hebben – toch iets wezenlijks kunnen betekenen, terwijl er zoveel verwarring en bezorgdheid bij mensen is. Langzamerhand begint het me zwaarder te vallen. Ik mis het directe oogcontact met kerkgangers tijdens de dienst. Ik mis de vanzelfsprekende verbondenheid die ontstaat door het regelmatig zien van elkaar, waarbij en passant wederwaardigheden uitgewisseld worden en onderling meeleven gevoed wordt. Ik mis de beschouwende gesprekken over hoe het er voor staat, met onszelf, met onze omgeving en met de wereld. En waar ik in het begin dankbaar was dat we toch íets konden doen, begint inmiddels de armzaligheid van de vorm zwaar te wegen.

Creatieve vormen om contact te houden met gemeenteleden en om van betekenis te zijn voor de wereld om ons heen hebben we zeker bedacht. De diaconie van mijn gemeente besloot al in een vroeg stadium om alle geplande collectedoelen hoe dan ook te blijven steunen, ook bij minder inkomsten. Ouderlingen organiseerden een coronaproof inloopuur. Er is heel wat gebeld, gemaild, geappt. En een gemeentezondag in september – met verschillende fietsroutes over het eiland, gezamenlijke inzet voor een goed doel en een ontmoeting – alles op gepaste afstand – op een ruim boerenerf – deed velen goed. Net als een tevoren in delen opgenomen kerstnachtdienst, waaraan velen zichtbaar meewerkten. Mooie initiatieven, maar het gemis bleef goed voelbaar.

Het valt niet mee om gemeente te zijn in tijden van corona. In de periode dat we dertig kerkgangers konden ontvangen, voelde het tegenstrijdig om ‘bewaker van de grenzen’ te moeten zijn. Dat druist zó in tegen het open karakter dat normaal gesproken bij kerk-zijn hoort. Tegelijkertijd zag ik ook nog eens de voorzichtigheid van de eigen kerkgangers, die lang niet allemaal durfden te komen. Regelmatig waren er zondagen waarop het toegestane maximum aantal kerkgangers niet eens gehaald werd.

En toch. En toch merk ik dat het mensen goed blijft doen om bij een ‘gemeente’ te horen en daarmee meer te hebben dan een mooi vormgegeven kerkdienst op tv. En toch merk ik dat het pastoraal lukt om met nieuwe mensen in gesprek te raken, ondanks de armoede van het huidige aanbod dat we kunnen doen als kerk. Het ontroert me dat ik van mijn kerkrentmeesters hoor dat er méér aan giften binnenkomt voor de collecten dan in de periode van ‘het oude normaal’. Het raakt me dat veel mensen inhoudelijk reageren op de kerkdiensten, terwijl ze zich de meeste zondagen tevreden moeten stellen met een audiostreampje.

Bovenal merk ik dat het gemeente-zijn mezelf goed blijft doen. Een dankbaar gezicht bij een huisbezoek. De jonge ouders die zó blij waren dat ze hun dochtertje konden laten dopen in een dienst met dertig kerkgangers. De mooie vormen die we in de afgelopen tijd bedachten voor uitvaarten in kleine kring.

Vaak moet ik denken aan het verhaal over Jezus en de broden en de vissen in Marcus 6. Jezus plaatst mensen in groepen van honderd of vijftig. Het goede nieuws toont zich en wordt waar in een overzichtelijke groep mensen. Leven met het Bijbelse verhaal is een niet weg te denken deel van mijn leven geworden. Op zich kan dat gesprek over het Bijbelse verhaal op veel plaatsen en in veel verschillende kringen inspirerend gevoerd worden. Mijn gemeente is echter de allereerste kring van mensen waarmee ik die bron van inspiratie en troost deel. Ik merk in deze tijd dat, ondanks alle kaalheid, de kracht van die verbondenheid blijft en me éxtra raakt op alle momenten dat het gemeente-zijn wél tastbaar wordt.

De coronacrisis bezorgt ons veel hobbels en bobbels op de weg naar elkaar en door de wereld. De pijn van het gemis doet me echter des te meer ervaren hoe kostbaar en wezenlijk de kring waarmee ik kerk-zijn dagelijks vormgeef steeds opnieuw voor me is.
—
Deze column komt uit de nieuwe bundel ‘Daarom blijf ik juist in de coronacrisis bij de kerk’, met bijdragen van prominenten uit de protestantse en katholieke kerk. Bestel het boekje voor 14,90 via adveniat.nl.
—
Van zaterdag 16 januari tot zaterdag 30 januari 2021 doen weer 2.000 kerken mee aan Actie Kerkbalans. Duizenden vrijwilligers zamelen geld in voor hun plaatselijke kerk. Het thema is dit jaar ‘Geef vandaag voor de kerk van morgen’.

Ds. Karin van den Broeke

Predikant in De Ontmoeting in Noord-Beveland,

van 2013 tot 2018 preses van de generale synode

bron: Protestantse Kerk