'De doden begraven'

GASTCOLUMN

Ds. René de Reuver

Ds. De Reuver schrijft over het laatste werk van barmhartigheid: de doden begraven.

“‘De doden begraven’ vind je niet terug bij de werken van barmhartigheid uit Matteüs 25. Toch vind ik het terecht dat de kerk dit eeuwen geleden als een werk van barmhartigheid is gaan zien. Dit werk draait om het zorgvuldig omgaan met het lichaam dat God geschapen heeft. Maar ook om de hoop op leven na de dood.

Graankorrels
Kijk eens naar het paasverhaal. Jezus zelf wordt met veel zorg begraven. Mensen gaan zorgvuldig om met het lichaam van een overledene. God schept mensen met een ziel én een lichaam, dus ook het lichaam is het waard om na het overlijden respectvol mee om te gaan. Daarnaast komt er een mooie symboliek kijken bij begrafenissen. In het Johannes-evangelie vertelt Jezus de gelijkenis van een graankorrel die vrucht draagt wanneer hij zorgvuldig ‘begraven’ is in de aarde.

Het Johannesevangelie zet de dood in perspectief. Het is niet een dieptepunt, maar Jezus’ verhoging en verheerlijking. De dood is niet het einde. Dat is soms moeilijk te geloven: je mist een geliefde en weet dat het lichaam zal vergaan in de grond. Dan vergt het veel geloof om te bedenken dat de dood niet het einde is. Toch is dat precies wat je ziet bij Jezus’ dood aan het kruis. Niemand geloofde aanvankelijk dat Hij weer zou opstaan uit de dood. En toch gebeurde het. Een begrafenis is verdrietig, maar ook hoopvol. De graankorrel zal weer bloeien. De dood is niet het einde.

Respectvolle houding
Hoe pas je dit werk van barmhartigheid toe? Je ziet in deze tijd hoe verpleegkundigen in de ziekenhuizen met alle respect omgaan met zowel de levenden als met de doden. Dat is zo eervol, de barmhartigheid die zij op die manier tonen. Zelf kom je niet gauw in zo’n positie. Wel kun je bijvoorbeeld bij een begrafenis op de juiste manier hiermee omgaan.

Bij een begrafenis is een eervol afscheid belangrijk. Uit medeleven met de familie van de overledene, maar ook uit respect voor de overledene zelf. Bijvoorbeeld door nog een laatste keer te komen kijken naar de overledene met een respectvolle houding. En draag daar dan ook je verantwoordelijkheid in: spreek andere aanwezigen erop aan om de overledene met datzelfde respect te behandelen.

Graankorrels
Een tweede tekst die mij aanspreekt rondom dit thema van barmhartigheid, is Johannes 13. Daar staat geschreven: ‘Zijn liefde voor hen zou tot het uiterste gaan’. Die term, ‘tot het uiterste gaan’, is afgeleid van een Grieks woord dat ook wordt gebruikt bij de kruisdood, wanneer Jezus zegt: ‘het is volbracht’. Hier heeft Jezus zijn levensroeping voltooid! Zijn liefde gaat zo ver dat Hij zichzelf overgeeft aan de afgrijselijke dood, uit liefde voor ons. Dat vind ik zo’n mooie, diepe tekst. Het gaat niet zozeer over het begraven van doden, maar wel over Jezus die zijn leven geeft tot in de dood. Dat maakt deze tekst zo mooi.

Vasten
Zelf beleef ik de veertigdagentijd als een tijd van bezinning, inkeer en loslaten. Voor mij is vasten een mooie manier om dit gestalte te geven. Ik drink geen alcohol en ik drink minder koffie. Vooral dat laatste is voor mij lastig, maar een bewuste keuze. Vasten in de veertigdagentijd is namelijk iets wat echt je eigen keus is. Het moet niet iets ‘wettisch’ of verplicht worden om het wel of niet te doen.”