Paulus en de vrouw

COLUMN

Han Jongeneel


Geef maar toe, toen je deze titel las, verwachtte je te gaan lezen dat Paulus een heel vrouwonvriendelijke kerel was. Iemand met wie we het niet lang zouden uithouden als hij nu zou leven. Maar is dat zo?

Vorig jaar verscheen een biografie van Paulus van de hand van Tom Wright. Trouw koos als voorpublicatie een stuk waarin Wright zich afvraagt of Paulus getrouwd was. Toen hij zijn brieven schreef was hij dat in ieder geval niet en had hij kennelijk gekozen voor een leven zonder partner. ‘Wat de weduwen en weduwnaars betreft, zeg ik dat het goed voor hen zou zijn alleen te blijven, zoals ik’ (1 Korintiërs 7:8). Maar ongetrouwd zijn was in die tijd wel heel ongebruikelijk.
Wright zegt dat de meeste apostelen die in die tijd rondreisden getrouwd waren. Hun vrouwen gingen met hen mee, maar dat gold niet voor Paulus. We hebben daarom vier mogelijkheden. Paulus is nooit getrouwd geweest, ondanks het feit dat van orthodoxe Joden werd verwacht dat ze, vrij jong nog, zouden trouwen. Of hij was getrouwd en zijn vrouw is jong gestorven (veel mensen stierven jong in die tijd), waarna hij ervoor heeft gekozen niet te hertrouwen. Of zijn vrouw besloot hem te verlaten, toen ze merkte dat hij het echt meende met zijn gevaarlijke nieuwe leer over een gekruisigde messias. Of hij was al jong verloofd maar zij, of haar ouders, hebben de verloving verbroken toen ze merkten dat die enthousiaste jonge Saulus teruggekomen was met zijn hart en hoofd vol vreselijke onzin over een gekruisigde Nazarener.

Volgens Wright was Paulus in ieder geval geen vrouwenhater. Paulus zag vrouwen als gelijke leden van het volk van God, met een gelijke waarde en met een gelijke publieke bediening binnen de gemeente. Hij was bevriend met vrouwen en werkte met hen samen, zonder ze als minderwaardig te behandelen. Denk bijvoorbeeld aan Cloë in Korinthe, Lydia in Filippi en Febe in Kenchreën, die allen in de brieven worden genoemd. Waarschijnlijk waren dit alle drie onafhankelijke en mogelijk rijke zakenvrouwen. Febe kreeg van Paulus de verantwoordelijke taak om de brief aan de Romeinen in Rome te bezorgen en Wright denkt dat ze die daar ook wel zal hebben uitgelegd.
Wright tekent Paulus als iemand die er van overtuigd is dat het evangelie grenzen doorbreekt. Het evangelie is voor iedereen, voor Joden en heidenen, voor slaven en vrijen en voor mannen en vrouwen. “U bent allen één in Jezus Christus” (Galaten 3 vers 28). En hij voegt de daad bij het woord. In de gemeenten die hij sticht zijn er vrouwelijke diakenen en vrouwelijke apostelen.

Wright wijst erop dat de kerk in de paar eeuwen daarna vrouwen een veel betere positie heeft gegeven dan zij hadden in de heidense wereld. Er waren onder christenen meer vrouwen. Onder heidenen was het algemeen gebruik om ongewenste kinderen, en meisjes in het bijzonder, om te brengen. Maar de christenen volgden het Joods gebruik en zwoeren deze praktijken af. Onder de heidenen was er een voortdurend tekort aan huwbare vrouwen, maar onder christenen niet. En de vrouwen hadden onder christenen een nieuwe rol gekregen, in eerste instantie van Jezus zelf, maar Paulus gaf dat door; hij zag al vroeg in dat er in de messiaanse familie geen verschil is tussen mannen en vrouwen, aldus Wright.

Paulus en de vrouw: is het dan toch een gelukkig huwelijk?!

Han Jongeneel, 30 oktober 2020



N.T. (Tom) Wright (1948) is een vooraanstaande Britse nieuwtestamenticus. Hij is tevens voormalig bisschop van Durham in de Anglicaanse Kerk (2003-2010); in die periode was hij ook lid van het Britse Hogerhuis.
Momenteel is hij als onderzoeker verbonden aan Wycliffe Hall in Oxford.