Woord-grap

COLUMN

Wilma Beukhof

Het is alweer de eerste week van het nieuwe jaar. Soms lopen dingen anders dan je had gedacht. Zo had ik wat voornemens voor in de kerstvakantie, dingen om te gaan doen: opruimen, laminaat leggen in de logeerkamer, deze column schrijven. Maar de week voor kerst was ik al aan het kwakkelen en op tweede kerstdag kreeg ik echt griep. Op nieuwjaarsdag was ik voor het eerst weer koortsvrij. Net op tijd om maandag naar een begrafenis in de familie te gaan. Ik had me de laatste week van 2022 en de eerste week van het nieuwe jaar anders voorgesteld!

Op oudejaarsavond heb ik online naar de kerkdienst geluisterd. Dat gaf genoeg denk- en dankensstof om het jaar mee uit te gaan, en het nieuwe in. Ik had ook naar de oudejaarsconference kunnen luisteren, maar die paste er op dat moment beslist niet bij.

Maar inmiddels heb ik op internet ook naar Guido Weijers zitten luisteren. Ik vind het knap zoals iemand allerlei dingen van het afgelopen jaar aan elkaar weet te praten. Veel ernst verpakt in een laagje humor. Uiteraard waren er wel opmerkingen waarbij ik even mijn wenkbrauwen moest fronsen. Maar het is niet meer dan logisch dat iemand die er heel andere principes op na houdt, zaken ook anders benadert.

God is een heilig God, en Hem komt alle eerbied en respect toe. Hij heeft echter als Schepper ook de humor als eigenschap gegeven. Bij echte humor worden geen mensen gekwetst, maar worden juist woorden, gedachten en daden van mensen gerelativeerd. Volgens Okke Jager (“De humor van de Bijbel”, 1954) bloeit de echte humor ‘alleen in de grond, waar Gods Woord wortel heeft geschoten.’

Wat dat betreft sta ik ook wel eens versteld van de Joodse witzen. De witz is een manier om om te gaan met de strengheid van de religieuze voorschriften. Hij kent de mens en zijn ondeugd door en door en bevat altijd een vleugje echte wijsheid. De Joodse rabbijnen hebben een bepaalde manier van redeneren aangeleerd die ook vaak in die grappen naar voren komt. Ik vind ze soms veel te ver gaan, alsof God en satan net zo zouden redeneren als de mens.

Zo ben ik ook aan het zoeken geweest naar christelijke grappen. Veel ervan gaan over religie, vooral over de verschillen tussen de diverse kerkverbanden. Petrus aan de hemelpoort wordt ook zeer regelmatig ten tonele gevoerd. Maar echte grappen waarin toch recht wordt gedaan aan Gods Woord ben ik eigenlijk niet tegengekomen. De volgende grap komt nog redelijk in de buurt:

Een jongen komt bij Petrus aan de hemelpoort. De jongen vraagt aan Petrus: “Hoe kan ik in de hemel komen?” “Nou,” zegt Petrus, “Als je 100 punten verdiend hebt.” “Oké,” zegt de jongen, “ik ben altijd eerlijk en lieg nooit.” Petrus pakt zijn briefje erbij en leest: “Zo, dat is dan 1 punt”. De jongen gaat verder: “Ik zit elke zondag twee keer in de kerk en lees elke dag de bijbel.” Petrus zegt: “Tja, dat doe je natuurlijk ook voor jezelf om God beter te leren kennen, maar oké, dat is dan een halve punt.” De jongen schrikt daar een beetje van en zegt: “Maar dan heb ik nog maar anderhalve punt, en jij zegt dat je 100 punten nodig hebt…” Hij denkt even na en zegt dan “Goede genade! Dat lukt me nooit!” Petrus kijkt op zijn lijstje en zegt: “Dat is 100 punten.”

Je ontkomt met dit onderwerp ook niet aan de vraag die vaak is gesteld: “Heeft Jezus humor gebruikt, heeft Hij ook gelachen?” Ik denk dat het antwoord ‘ja’ is. Hij is volledig mens geworden, behalve dan in de zonde. Hij kende de manier van redeneren van de rabbijnen. Toen in Johannes 8 de overspelige vrouw bij Hem werd gebracht, gaf Hij ook niet rechtstreeks antwoord, maar schreef tot twee keer toe met Zijn vinger in het stof van de aarde. Een manier om de mensen zelf na te laten denken. Een vorm van humor, gemengd met ernst. Humor ondermijnt het conventionele en autoritaire, dat zie je hier ook heel duidelijk.

Toen ik naar die conference luisterde, herinnerde ik me inderdaad al die zaken die Weijers aanhaalde. Veel ervan was ik alweer vergeten. En dan zijn er nog de zaken in je eigen leven die je geraakt hebben. 2023 zal hier vast niet voor onder doen. Maar net als elk jaar is het ook nu weer: Anno Domini, het ‘jaar onzes Heeren.’ Als we dat in ons achterhoofd houden, zal het goed zijn, hoeveel er ook tegenzit. Zijn voetstappen klinken, maranatha!

Wilma Beukhof, 6 januari 2023

De uitdrukking “maranatha” in de Southwick Codex, een middeleeuws manuscript